Okiem eksperta Private Equity w Europie Środkowo-Wschodniej - możliwości na najbliższą przyszłość

Minęły już ponad trzy dekady wzrostów w regionie CEE. Sektor Private Equity był częścią restartu gospodarczego Europy Środkowo-Wschodniej od samego początku, czyli od wczesnych lat 90. Przez ten czas ze względu na stały rozwój zarówno strefy CEE, jak i Europy jako całości, tematy i strategie inwestycyjne naszego regionu ciągle ewoluowały, stwarzając możliwości i wydając na świat innowacje. Implementowane obecnie strategie inwestowania i kreowania wartości w obrębie PE w Europie Środkowo-Wschodniej wskazują na ekscytującą fazę wzrostu oraz innowacyjności w perspektywie najbliższych 3-5 lat.

Region CEE odgrywa znaczącą rolę w europejskim krajobrazie społecznym, politycznym i gospodarczym. Europa Środkowo-Wschodnia obejmuje 11 z 27 państw członkowskich Unii Europejskiej, a kompetencje handlowe i przemysłowe regionu uczyniły z niego integralną część europejskiej gospodarki produkcyjnej i usługowej. Private equity odgrywa ważną rolę w gospodarce regionu, a branża znacząco przyczyniła się do jego rozwoju. W latach 2003-2019 branża zainwestowała prawie 29 mld euro w ponad 4000 firm z Europy Środkowo-Wschodniej. Wspierane przez PE przedsiębiorstwa odegrały znaczącą rolę w dostarczaniu umiejętności, wiedzy i know-how, zwłaszcza dla firm średniej wielkości i rozwijających się w całej Europie Środkowo-Wschodniej.

Umiejscowiony w sercu Europy region CEE oferuje łatwy dostęp do jednolitego rynku UE o stale rosnącym popycie konsumentów. Dobrze wykształceni, wykwalifikowani specjaliści są wspierani przez doświadczonych lokalnych komplementariuszy (General Partners) w otoczeniu regulacyjnym, które wspiera innowacyjność.

Według S&P Global Market Intelligence po okresie stosunkowo słabej aktywności transakcyjnej w 2020 r. łączna wartość transakcji w regionie Europy Środkowo-Wschodniej osiągnęła w 2021 roku wartość 2,3 mld euro – jest to wzrost o 214% r/r – jednak wciąż nie tak dużo w porównaniu z 4 mld euro odnotowanymi w 2017 r. Łącznie w 2021 r. domknięto 337 transakcji, najwięcej od 2015 r. i 40% powyżej pięcioletniej średniej wynoszącej 241 transakcji rocznie. Według statystyk S&P Global Market Intelligence, Polska była krajem, w którym inwestowano najwięcej: 31% wszystkich zrealizowanych transakcji w regionie w latach 2015-2021.

Na podstawie badania Global PE/VC przeprowadzonego przez Market Intelligence pod koniec 2021 r. zaobserwowano, że ESG staje się coraz bardziej istotną strategią inwestycyjną w Europie Środkowo-Wschodniej. 35% respondentów w regionie stwierdziło, że w 2022 roku zamierza zainwestować w firmy z dobrymi wynikami ESG. Ponadto 43% respondentów zgłosiło, że ich firmy zaczęły wprowadzać praktyki związane z ESG, co stanowi wzrost z 22% w 2020 r.

Podczas gdy pandemia COVID-19 nadal wpływa na biznes na całym świecie i potencjalnie przyspiesza trendy takie jak cyfryzacja, która otwiera nowe możliwości dla private equity, niektóre z kluczowych tematów, które mają nadal dominować w regionie w nadchodzących latach, dzielą się na:

• Impulsywne

Wiele podmiotów w Europie Środkowo-Wschodniej to świetne firmy, które nie są jeszcze świetnymi przedsiębiorstwami. Często brakuje im struktury, procesów i zasobów, aby szybko wykorzystać pojawiające się możliwości. W takich przypadkach private equity może być dla nich bodźcem do zdobywania nowych rynków, lepszej obsługi obecnych klientów i wzmacniania zespołów zarządzających. GP w Europie Środkowo-Wschodniej mają doświadczenie w uwalnianiu potencjału takich firm, by móc uchwycić wartość wewnętrzną i przyspieszyć wzrost i rozwój swoich spółek portfelowych.

• Metamorficzne

Niezależnie od tego, czy chodzi o potrzebę nowego właścicielstwa w regionie, gdzie nieobecna jest kultura sukcesji rodzinnej, czy o spółkę-dziecko powstałe w wyniku zmian w globalnych strategiach, obszar private equity w Europie Środkowo-Wschodniej wykazuje się swoim doświadczeniem w zarządzaniu zmianami właścicielskimi. Dla wielu założycieli, którzy zbudowali prężne przedsiębiorstwa, współpraca z jednym z doświadczonych komplementariuszy w regionie jest często preferowanym sposobem na wykrystalizowanie ich pierwszych fortun i zapewnienie sobie przyszłego dobrobytu. W przypadku private equity pomyślne zarządzanie procesem transformacji zwiększa szanse na uzyskanie większego mnożnika i na szerszy zakres potencjalnych nabywców podczas wyjścia.

• Innowacyjne

Europa Środkowo-Wschodnia jest również w coraz większym stopniu miejscem dla inwestycji zalążkowych, technologicznych oraz innowacyjnych. Tradycyjnie silne wykształcenie techniczne i poziom umiejętności w regionie CEE, dostępność personelu w obszarach takich jak programowanie i rozwój, dynamiczne środowisko lokalne oraz rządowe programy wsparcia, które doceniają znaczenie rozwoju innowacyjnych przedsiębiorstw, zmieniły krajobraz inwestycyjny. Doświadczeni komplementariusze wspierają tego typu firmy i pozyskują jeszcze więcej kapitału przeznaczonego na inwestycje venture. Oczekuje się, że trend wzrostowy będzie kontynuowany ze względu na rekordowy poziom pozyskiwania funduszy VC w ciągu ostatnich 2–3 lat.

• Integracyjne

Rosnąca presja ze strony globalnej konkurencji i większa złożoność rynku zmusza wiele firm z Europy Środkowo-Wschodniej do ponownego rozważenia korzyści płynących z niezależności, stwarzając spółkom portfelowym możliwość odniesienia sukcesu jako konsolidator. Zdolność private equity do zapewniania kapitału, umiejętności nabywania i, co ważne, wiedzy w zakresie integracji, może odblokować te możliwości i doprowadzić do stworzenia wyraźnych liderów rynku, poprawiając dynamikę wzrostu i marż przy jednoczesnym zwiększeniu wartości wyjścia.

Dane S&P Market Intelligence pokazują, że w latach 2015-2020 większość inwestorów r/r w transakcjach w Europie Środkowo-Wschodniej stanowiły krajowe PE/VC (średnio 61%). Jednak w 2021 r. zagraniczni inwestorzy stanowili 56% całkowitej liczby inwestorów uczestniczących w transakcjach, co stanowi 168% wzrost w stosunku do 2020 r. W 2021 r. po raz pierwszy liczba zagranicznych PE/VC uczestniczących w transakcjach w CEE przekroczyła liczba inwestorów krajowych.

Jeśli chodzi o raportowaną wartość transakcji, w latach 2015-2019 wyraźnie dominowali inwestorzy zagraniczni; Jednak w 2020 roku krajowi inwestorzy zaczęli wnosić więcej pieniędzy do transakcji, co zwiększyło wartość transakcji mieszanych. Ze względu na wielkie rezerwy świeżego kapitału niecierpliwie oczekującego na wdrożenie, dane Market Intelligence pokazują, że region Europy Środkowo-Wschodniej nabiera rozpędu, a komplementariusze szukają nowych możliwości, które mogą przynieść wyższe zyski. Nie można jednak zaprzeczyć, że inwestowanie w niestabilną ekonomicznie i geopolitycznie lokalizację wymaga umiejętności, wiedzy fachowej i odpowiednich danych, aby objąć różne kultury, struktury i działania biznesowe w rozległym regionie Europy Środkowo-Wschodniej.

Społeczność private equity wciąż ocenia, w jaki sposób konflikt rosyjsko-ukraiński może wpłynąć na portfele rynków prywatnych, ponieważ głównym powodem do niepokoju jest to, że wyceny spółek bazowych mogą zostać dotknięte niepewnością geopolityczną. W niedalekiej przeszłości rynki publiczne były roztrzęsione, borykając się z perspektywami podwyżek stóp procentowych przez banki centralne w celu stłumienia presji inflacyjnej. Konflikt rosyjsko-ukraiński tylko pogłębił tę niestabilność. Pewne bezpośrednie konsekwencje dla portfela mogą również pojawić się w postaci wyższych cen energii, potencjalnych problemów z łańcuchem dostaw i zmian na rynku kapitałowym.Jednak dopóki inwestorzy będą długoterminowo skupiać się na wynikach bazowych i przyglądać się długoterminowym perspektywom firm, w które inwestują, zobaczą więcej pozytywów. Złagodzenie wycen na różnych rynkach może stworzyć ciekawe możliwości zakupu dla wielu firm PE, a wiele z nich może zdecydować się na zwiększenie zaangażowania w dodatkowe fundusze PE/VC. Wiele firm PE stoi na optymistycznym stanowisku, że w regionie Europy Środkowo-Wschodniej nadal będzie wiele możliwości inwestycyjnych w perspektywie średnio- i długoterminowej, ponieważ rynek CEE pozostaje dynamicznym rynkiem pełnym przedsiębiorczych start-upów, dojrzewających firm z międzynarodowymi ambicjami oraz wysoko wykształconych i kompetentnych osób zdeterminowanych, by odcisnąć na nich swój ślad. Część inwestorów uważa, że region Europy Środkowo-Wschodniej prawdopodobnie skorzysta na inwestycjach wewnętrznych, ponieważ rosyjscy producenci eksportujący zostali dotknięci sankcjami handlowymi.

W dłuższej perspektywie, po zakończeniu wojny firmy w regionie będą mogły skorzystać na pracy wartej miliardy euro, która będzie potrzebna do odbudowy Ukrainy. Do tego czasu, podczas gdy globalne firmy PE utrzymują podejście wyczekujące, lokalne buyout housy w regionie Europy Środkowo-Wschodniej prawdopodobnie zdominują aktywność transakcyjną w nadchodzących miesiącach. Nawet na rozdartej wojną Ukrainie, gdzie walki toczą się codziennie, lokalne domy PE nadal zawierają umowy. W kwietniu 2022 r. firma Horizon Capital z siedzibą w USA, która była jednym z najbardziej aktywnych inwestorów na Ukrainie w ostatnich latach, poinformowała, że ​​jej growth fund III nastawiony na Europę wschodzącą z kapitałem o wartości 200 mln USD, nabył mniejszościowy udział w kijowskiej firmie świadczącej usługi IT o nazwie Miratech.

Wraz z rozwojem Europy Środkowo-Wschodniej, jak i całej Europy, tematy i strategie inwestycyjne ewoluowały, a region odpowiedział nowymi i ekscytującymi możliwościami. Inwestorzy gotowi na rozszerzenie działalności na Europę Środkowo-Wschodnią skorzystają z wielu zalet, jako że region CEE może pochwalić się dobrze prosperującym rynkiem start-upów, zwłaszcza w branży technologicznej. Silne zespoły założycielskie i duża pula wysoko wykwalifikowanych programistów pomogły stworzyć dynamicznie rozwijającą się przestrzeń startową, a pionierzy mogą sobie pozwolić na dużą selektywność. Zwroty finansowe są stosunkowo solidne, podtrzymywane przez niskie wyceny początkowe, a inwestorzy cieszą się wysokim poziomem wpływu oraz współpracy.Dziś fundusze regionu stanowią ważny składnik europejskiego private equity. Zapewniają dostęp do regionu, który nadal wykazuje atrakcyjne podstawy dla kapitału prywatnego i atrakcyjne zwroty, a także jasną i udokumentowaną historię konwergencji makro, która będzie nadal napędzać doskonały wzrost w przewidywalnej przyszłości. Dzięki udanej integracji z UE, CEE oferuje inwestorom rosnące możliwości rynkowe, ale nie bez rozwiniętego ryzyka rynkowego.

Artykuł został przetłumaczony przez Krzysztofa Pytla.