DOBRE PRAKTYKI Seed capital jako szansa dla rozwoju innowacyjności w Polsce?

Seed Capital Funds bądź inaczej fundusze kapitału zalążkowego, to jedne z podmiotów, które zajmują się profesjonalną działalnością inwestycyjną. W odróżnieniu od funduszy Private Equity, które w swoich działaniach skupiają się przede wszystkim na inwestycjach w dojrzałe przedsiębiorstwa, o stabilnej pozycji oraz o wysokim potencjale zysków, przy stosunkowo niewielkim ryzyku inwestycyjnym, fundusze Seed Capital inwestują przede wszystkim niewielkie kwoty w projekty będące w początkowej fazie realizacji. Dostarczają one kapitału projektom w tzw. fazie zalążkowej (z ang. seed), bądź na etapie rozruchu (z ang. start-up), które pomimo dużego ryzyka inwestycyjnego, oferują wyższe stopy zwrotu w przypadku powodzenia inwestycji.

Przyglądając się bliżej specyfice działania podmiotów typu Seed, dojrzałości tego rynku w Polsce, a także perspektywie unijnej 2014-2020, która w istotnym stopniu zmieniła oblicze tego segmentu zastanawiamy się czy te podmioty i ich podejście inwestycyjne może być szansą dla rozwoju innowacyjności w Polsce?. Jeśli tak, to jakie przesłanki za tym przemawiają? Czy są inne, które mogłyby wpłynąć na podniesienie ich konkurencyjności, a przede wszystkim wesprzeć ich działania nakierowane na zapewnienie kapitału dla innowacyjnych przedsiębiorstw?

Faza Seed i Start-up obejmuje moment od pojawienia się pomysłu do wejścia przedsiębiorstwa na rynek. Na tym etapie potencjalni przedsiębiorcy mogą ubiegać się o dofinansowanie inwestycji nie tylko u funduszy Seed, ale także u tak zwanych Aniołów Biznesów (z ang. Business Angels), czyli inwestorów prywatnych dysponujących własnym majątkiem do celów inwestycyjnych. Główną różnicą między powyższymi sposobami finansowania jest ich charakter. Działalność inwestycyjna aniołów biznesu przybiera postać mniej formalną i zakłada mniejszą kontrolę nad projektem. Wiąże się to jednak z wyższą stopą ryzyka związanego z inwestycją, niż w przypadku sformalizowanego dofinansowania ze strony Seed Capital. Fundusze kapitału zalążkowego, dzięki wykorzystaniu wewnętrznych, formalnych procedur, są w stanie zoptymalizować poziom ryzyka na każdym etapie procesu. I jest to ich istotna przewaga i zaleta. Przyjrzyjmy się poniższej grafice obrazującej fazy rozwoju przedsiębiorstwa w kontekście finansowania poszczególnych faz cyklu życia startupu.

Jak widzimy drugi etap rozwoju – Seed – charakteryzuje się posiadaniem prototypu produktu, bądź nawet oferowaniem gotowego produktu na rynek. Jako, że ryzyko na tym etapie jest bardzo duże, przy braku możliwości otrzymania kredytu, pozostaje jedynie skorzystanie z kapitału własnego bądź pozyskanie finansowania wraz ze wsparciem od aniołów biznesu oraz funduszy zalążkowych, o których będzie mowa za chwilę.

Fundusze kapitału zalążkowego znajdują się w obszarze działalności funduszy kapitału podwyższonego ryzyka, czyli tak zwanych Venture Capital Funds. Fundusze Venture Capital zajmują się przede wszystkim działalnością inwestycyjną na dalszych etapach rozwoju przedsiębiorstwa: od fazy rozpoczęcia działalności, przez okres wczesnego rozwoju, aż do początkowej ekspansji przedsiębiorstwa. Warto zauważyć, iż fundusze Seed Capital są obarczone największym poziomem ryzyka inwestycyjnego w ramach funduszy Venture Capital. Wysoka stopa ryzyka związana jest bezpośrednio z samym charakterem przedsięwzięć, które w decydującej większości cechują się wysokim poziomem innowacyjności. Czynnikami zwiększającymi poziom niepewności inwestycji jest także: brak zabezpieczenia majątkowego projektu oraz brak zdolności kredytowej.

Fundusze seed capital powstały w Polsce w 2005 r. wraz z pojawieniem się Sektorowego Programu Operacyjnego Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorców. W pierwszym roku istnienia programu Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości wsparła finansowo rozwój sześciu funduszy kapitału zalążkowego, a z roku na rok ich liczba stale wzrasta. W 2012 r. na polskim rynku funkcjonowało już 68 tego typu podmiotów.

Działalność funduszy seed capital skupia się przede wszystkim wokół dużych ośrodków miejskich. Najwięcej zarejestrowanych funduszy znajduje się w województwie mazowieckim oraz małopolskim.

Szansą na dalszy rozwój tego sektora okazała się bez wątpienia nowa perspektywa unijna na lata 2014-2020, szczególnie Program Operacyjny Inteligentny Rozwój, Oś II „WZROST POTENCJAŁU INNOWACYJNEGO PRZEDSIĘBIORSTW”. Wsparcie kierowane jest do funduszy kapitałowych (typu private equity (PE), venture capital (VC), funduszy podwyższonego ryzyka typu Risk Sharing Finance Facility (RSFF), Funduszy Seed (właśnie), a także sieci aniołów biznesu oraz innych instytucji otoczenia biznesu. Finansowaniem objęte są działania polegające przede wszystkim na tworzeniu przedsiębiorstw na bazie innowacyjnych pomysłów oraz zasileniu kapitałowym nowo powstałych firm (w tym realizujących projekty związane z komercjalizacją wyników badań naukowych i prac rozwojowych). Ponadto pomoc skierowana jest na rozwój platform i sieci współpracy kojarzących inwestorów prywatnych z przedsiębiorcami poszukującymi finansowania oraz kształtowanie gotowości inwestycyjnej przedsiębiorców (np. przygotowanie dokumentów i analiz niezbędnych do pozyskania inwestora).

Zgodnie z badaniami przeprowadzonymi w ramach raportu: „Ośrodki innowacji i przedsiębiorczości w Polsce” z 2012 r. (dostęp na stronie: http://www.sooipp.org.pl/) fundusze seed capital posiadają określone preferencje, co do branży inwestycyjnej. Wśród najpopularniejszych obszarów zainteresowania wymienić należy: informatykę, zarówno w obszarze software jak i telekomunikacji, media i multimedia, automatykę i robotykę (z ang. TMT), biotechnologię, ochronę zdrowia oraz ekologię. W tym miejscu warto zaznaczyć, iż większość spośród funduszy kapitału zalążkowego nie ogranicza się tylko i wyłącznie do inwestycji z jednej branży, skupiając się przede wszystkim na jakości nadsyłanych projektów. Ponadto, fundusze seed capital inwestują przede wszystkim w projekty wpływające na innowacyjność gospodarki, bądź posiadające pionierski charakter.

Inwestorzy zalążkowi mają swoją ulubioną branżę – Artificial Intelligence. W dzisiejszych czasach sztuczna inteligencja cieszy się coraz większym zainteresowaniem. Przedsiębiorcy na etapie pozyskiwania pierwszej transzy kapitału zalążkowego (Seed Capital) decydują się na rozwiązania sztucznej inteligencji, omijając e-commerce. Warto też zauważyć, że inwestorzy dostarczający kapitał zalążkowy odgrywają kluczową rolę w kształtowaniu innowacyjności w Polsce wspierając rozwój nowych technologii i wyznaczając nowe trendy.

Finansowanie w ramach funduszy kapitału zalążkowego jest zdecydowanie niższe, niż w przypadku inwestycji funduszy Private Equity – oscyluje w granicach od 300 tys. do 2,5 mln zł. Suma ta gwarantuje przeprowadzenie niezbędnych działań w początkowej fazie rozwoju przedsiębiorstwa, wśród których wymienić należy m.in. przeprowadzenie badań rynkowych czy stworzenie prototypu produktu/usługi. W zamian za dofinansowanie projektu fundusze seed capital otrzymują z reguły od 20 do 70% udziałów w spółce. Fundusze kapitału zalążkowego gwarantują stały okres finansowania, zazwyczaj od 3 do maksymalnie 8 lat.

Fundusze Seed mają niewątpliwie istotne znaczenie dla podniesienia innowacyjności polskiej gospodarki, wydają się być szansą na „transformacje” pomysłodawców w prawdziwych przedsiębiorców. Dają stosunkowo łatwy dostęp do kapitału na bardzo wczesnym etapie, dodatkowo doradztwo strategiczne, operacyjne, udostępnienie sieci kontaktów, czy w końcu ułatwienie pozyskania dalszego kapitału (tzw. druga runda finansowania). Co ważne, ich działalność pozbawiona jest oznak „prawdziwego kapitalizmu”, wiele z nich, tych działających przy parkach technologicznych, prowadzi swoją działalność w oparciu o misję społeczną. To daje zdecydowanie większy poziom bezpieczeństwa finansowego i prawnego dla młodych firm i zwiększa ich szanse powodzenia na dalszych etapach. Szanse upatrywać należy także w nowym „rozdaniu unijnym”, którego cele skupione są na wsparciu działań realizowanych m.in. przez fundusze Seed.

FORDATA wspiera fundusze Seed oferując rozwiązanie Wirtualny Pokój Danych, które pozwala spółkom portfelowym raportować wyniki finansowe do funduszu, a Fund Managerom nadzorować inwestycję. O tym w jaki sposób dyrektorzy inwestycyjni Seed Capital korzystają z rozwiązań FORDATA do realizacji kluczowych etapów cyklu inwestycyjnego i jakie są tego korzyści dowiedzie się TUTAJ.